MEZHEPLER

Bir kere Kuran’ın dinin tek kaynağı olduğu göz ardı edilip hadisler dinin kaynağı kabul edilince, birçok mezhebin ortaya çıkması da kaçınılmazdı. Nitekim öyle oldu ve yüzlerce mezhep ortaya çıktı. Bugün dört mezhep olarak anılan mezhepler, işte bu birçok mezhepten zaman içinde daha çok kabul görüp, günümüze kadar gelenlerdir. Bir hadise göre erkeklerin baldırını örtmesi gerektiği, diğerine göre baldırın gözükebileceği anlaşılır. Bir hadis yorumuna göre kan akması, diğer hadis yorumuna göre ise kadının ve erkeğin ellerinin birbirine değmesi abdesti bozar… Tüm bu örneklerdeki gibi farklı izahlarda doğruyu kim, nasıl bulacaktır? Kuran dışında başka kaynaklara kapı açılıp kargaşa çıkınca, mezhepler ortaya sürülüp bu kargaşa önlenmeye çalışılmıştır. Böylece Kuran’da anlatılan din, yani Allah’ın gönderdiği İslam; mezheplerin dinine, “mezheplerin İslamı”na dönüşmüştür. Mezhep kurucularından biri çıkıp “diz ile göbek arasını örtünüz” denilen hadisi alır, diğer hadisi inkâr eder ve böylece dine yeni bir haram sokar. Diğer bir mezhep kurucusu ise baldırın gözükebileceği sonucu çıkan hadisi doğru, diğer hadisi yanlış kabul ederek, baldırın gözükebileceğini ilan eder. Mezhep kurucularından biri, Peygamber’in sivilcesinin sıkılması ile ilgili hadisten, kanın abdesti bozduğu sonucunu çıkararak dine bir ilave yapar. Diğeri ise kadın elinin değmesiyle abdestin bozulduğu yorumunu yapar, diğerinin ilavesini reddedip kendi ilavesini dine katar.

BİZİM MEZHEPLERİN HIRİSTİYAN MEZHEPLERDEN FARKI NE?

 

Mezhep imamları nasih-mensuh ile Kuran ayetlerinin hükmünü iptal ederek (25. bölümü okuyunuz), farklı hadislerden diledikleri birini seçerek, kendilerine göre hadisleri yorumlayarak ve kendilerini içtihad yetkisiyle Allah’ın serbest bıraktığı konuların açıklayıcısı konumuna getirerek (39. bölümü okuyun), yepyeni bir dinsel yapı oluşturmuşlardır. Bazıları bu mezhep imamlarının çok iyi niyetli olduğunu veya din için fedakârlıklar yaptıklarını anlatarak eleştirileri görmezlikten gelmektedirler. İşin doğrusu biz de, gerek hadis kitabı yazarlarından gerek mezhep kurucularından çok büyük bir kısmının iyi niyetle çalışmalarını gerçekleştirdikleri kanaatindeyiz. Peki, Ortodoks ve Katolik rahiplerin de iyi niyetli oldukları ve kendi mezhepleri için çalıştıkları söyleniyor, biz ne yapalım? Katolikliğin ve Ortodoksluğun yanlış dini yorumlarını, bu iyi niyet söylemlerinden ötürü Allah’ın gönderdiği Hıristiyanlıkla bir mi tutalım? Mezhep imamları öyle bir konuma getirilmiştir ki; sahip oldukları yetkiyle diledikleri gibi bazı hükümleri iptal etmiş, diledikleri gibi bazı hükümler getirmiş, kişisel yorumlarını genelleştirmiş, kendi kabullerine uygun hadisleri benimseyip çelişenleri dikkate almamış, Kuran’a ya da hadise dayandıramadıkları konularda ise içtihad ederek Kuran’ın otoritesinin de üzerine çıkmış ve Kuran’daki hükümlerden kat kat fazla hacimde sünnetler, farzlar, helaller, haramlar ilan etmişlerdir. Kuran’ın otoritesi dışında oluşturulan bu mezheplere Hanefi, Şafi, Maliki, Hanbeli, Caferi adları verilmiş, bu mezheplere uyan mukallitler (mezhep taklitçileri) ise mezheplerinin adlarıyla anılmışlardır. Oysa dinde bölünme değil bölünmeme marifettir.

 

 

Dinlerini parça parça edip hiziplere bölünenler var ya, senin onlarla hiçbir ilişiğin yoktur. Onların işi Allah’a kalmıştır. Allah onlara yapıp ettiklerini haber verecektir.

6-Enam Suresi 159

 

BİR MEZHEBE GÖRE CENNETLİK, DİĞERİNDE CEHENNEMLİK OLUYOR

 

Kuran’da bize “Müslüman” adı verilip, hiziplere ayrılmamız yerilirken; kendimize Hanefi, Maliki gibi isimler vermeyi, bu mezheplerin ayrı helal, haram ve farzlarını kabullenmeyi ve her biri birbirinden farklı uygulamalara sahip olan apayrı mezheplerin her birinin de İslam’a tam olarak uygun olduğunu, kendi aralarındaki çelişkilerine ve Kuran’a aykırılıklarına rağmen, hepsinin de doğru olduğunu nasıl kabul edebiliriz? Örneğin Hanefi mezhebinde namaz kılmayan kişi dövülür; Hanbeli, Şafi ve Maliki mezheplerinde ise öldürülür. Mezhepler açısından bu duruma bakarsak; Hanbeli, Şafi ve Maliki olanların Hanefi’ye göre en büyük günah olan adam öldürme fiilini işleyip günaha girdiklerini, Hanefi olanların ise sırf dövdükleri ve öldürmedikleri için diğer mezheplere göre Allah’ın bir hükmünü inkar edip uygulamayarak zalim olduklarını söylememiz gerekmez miydi? Oysa ayrılıkta hayır gören zihniyete göre Allah, ahirette Müslümanları mezheplerine göre ayıracak, Hanefi ise “Sen Hanefiydin dövdün doğru yaptın”, Şafi ise “Sen Şafiydin öldürmeliydin, öldürüp doğru yaptın” diyecektir! Namaz kılmayanı eğer Hanefi biri öldürürse katil olup cehennemlik bir fiil yapacaktır, oysa namaz kılmayanı öldüren Şafi, Allah’ın hükmünü yerine getirdiği için cennetlik bir fiil yapmış olacaktır! Yani aynı fiili yapan iki kişiden biri cehennemlik, diğeri ise Allah’ın emrini yerine getiren kişi olacaktır. Bu mezhepçi yaklaşımları doğru kabul edenlerin sayısı ne olursa olsun, gerçekte haklı olmaları mümkün müdür? Ne yazık ki günümüzde bu mezheplere uyan geniş kitlelere bu soruyu sormak zorundayız. Aklı kullanmak yerine taklitçiliği esas alan, “Kuran’ı insanların hepsi anlayamaz, seçkin bazı insanlar bunları anlayıp, insanlara aktarmıştır” diyenlerin, insanları getirdiği nokta budur. Allah, dinini, yalnız bu mezhep imamlarının anlayacağı şekilde mi indirdi ki insanların sadece “hak” olduğu söylenen bu dört mezhebe uymaları bir zorunluluk oluyor? Allah dinini ancak bu dört kişi anlasın diye indirdiyse, Kuran’da niye birçok defa “Ey insanlar” diye insanlara doğrudan hitap ediliyor da “Ey Şafi, ey Hanbeli, ey dört imam, siz bunları anlayın, benim dediklerimi anlamayan diğerlerine de siz anlatın” denmiyor?

 

 

Yukarıdaki örneği ele alırsak, Kuran’ın “dinde zorlama olmadığı”nı söyleyen ayetlerine ve namaz kılmayanlara Kuran’da dünyevi hiçbir ceza öngörülmemesine rağmen; namaz kılmayanın öldürüleceğini söyleyen üç mezhep ile dövüleceğini söyleyen bir mezhebin dördünün birden, büyük hatalar içinde olduklarını ve bu mezheplerin dinimizi temsil edemeyeceklerini söylememiz gerekirken, nasıl dördünün birden doğru ve hak olduğu iddia edilmektedir? Peki, bu mezheplerin dördü birden, dördü de böylesine farklıyken nasıl her biri “gerçek İslam” olabilirler?

Bazıları, “Mezheplerdeki farklılıklar ufak tefektir, biri namazda elini bağlar, biri salar. Şehirlerde olana Hanefi, köylü olana Şafi uygundur. Dolayısıyla tüm bu ihtilaflar rahmettir…” gibi izahlarla, konuyu iyi incelememiş geniş kitlelere farkları ufak tefek göstererek, mezhepleri sorgulanamaz kılmayı istemekte, halkın taklitçiliği kabul etmesi için uğraşmaktadırlar. Oysa mezhebin birinin öldürülmesini emrettiğini diğer biri sadece dövüyor, bir mezhebe göre helal diğerine göre haram oluyor, birinin farz bildiğini diğeri farz kabul etmiyor. Yani mezhepler helalleri ve haramları ayrı yapılara dönüşmüş vaziyetteler. Mezhep imamı dilediği hadisi seçerek, nasih mensuh ile oynayarak, hadisleri kendince yorumlayarak; Kuran’ın da uydurmalarla dolu hadislerin de üstüne çıkmaktadır. Din, mezhep imamının bakışına göre şekillenmiş, oluşturulmuş olmaktadır. Ayrılığın iyilik ve rahmet olduğu Kuran’a aykırı bir mantıktır ve uydurma bir hadisten gelmektedir. Oysa Kuran’da şu şekilde buyurulmaktadır:

 

Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra çekişmeye girip fırkalar (mezhepler) halinde parçalananlar gibi olmayın.

3-Ali İmran Suresi 105

AYRILIK RAHMET DEĞİL FELAKETTİR

 

 

Ayrılıkta rahmet arayanlar, uydurma hadisler yerine anlamak kastıyla Kuran’ı okurlarsa, fırkalara ayrılmanın, mezhepler kurup helali, haramı, farzı birbirinden farklı yapılar oluşturmanın felaket olduğunu görürler. Ayrılığı teşvik eden diğer bir uydurma hadis “İçtihad eden yanılırsa bir sevap, isabet ederse iki sevap alır” şeklindedir. Bu hadisle, kişilerin kendi görüşlerini “içtihad” adı altında dine sokması kolaylaştırılmış ve hata yapanın sevap alacağı şeklindeki rahatlatmayla, adeta “Dinde hata olur, içtihatta yanlış yapanın az da olsa, yine de sevabı olur” denilmiştir. Mezhep imamlarının, olaylardan çıkarttıkları sonuçlar ve görüşleri “rey”, “kıyas”, “içtihad” ve “fetva” gibi isimlerle dinin bir parçası haline getirilmiştir.

 

 

Kuran’ın yanına Peygamberimiz’in olduğu iddia edilen davranış ve sözlerin, sonra ise sahabelerin davranış ve sözlerinin eklenmesi, ardından mezhep imamlarının görüşlerinin, tercihlerinin, nasih-mensuh ile dinde iptaller ve eklemeler yapmalarının birleşmesi ve bu son seçimlerin neticesinde oluşan yapının “din” ilan edilmesi bugünkü mezheplerin İslam’ının hikayesidir. Mezheplerin İslamı’na göre “din” şunlardan oluşur: Kuran + hadis imamının seçtiği hadisler + mezhep imamının nasih-mensuhla yaptığı yorumlarla Kuran ve hadisler hakkındaki değerlendirmeleri + mezhep imamının kıyas ve içtihad ederek olaylardan çıkardığı sonuçlar + mezhep imamının sahabeyi değerlendirmesi neticesindeki çıkarımları + yeni oluşan olaylara göre sonradan yeni mezhep imamlarının verdiği fetvalar + vs. mezhep imamlarının tüm değerlendirmelere son noktayı koymaları, son makası vurmaları ve son eklemeyi yapmaları sonucu; bizim “geleneklerin dini”, “mezheplerin dini”, “hadislerin dini” dediğimiz yapı ortaya çıkmıştır. Yeni gelişen olaylarda ise bu mezheplerin bağlıları olan sonraki devir imamlarının verdiği fetvalar, yaptıkları içtihadlar da sonradan dine eklenmiştir. Örneğin kolonya çıkınca, “necis” (pis) olup kullanılamayacağı, üstümüze dökülürse namaz kılınamayacağı; televizyonun seyredilmesi ile ilgili farklı fetvalar; sigaraya hem helal, hem haram, hem mekruh diyen ayrı içtihadlar; sonradan ortaya çıkan durumlara karşı ileriki dönem mezhep imamlarınca yapılan yorumların, nasıl dine ilave edildiklerinin örneklerindendir.

Tüm bu hazin manzarayı daha da hazinleştiren uydurmalardan biri ise ümmetin yetmiş üç fırkaya ayrılacağını ve bu fırkalardan ancak birinin cennetlik, diğerlerinin cehennemlik olacağını söyleyen hadistir. Bu hadisi nakledenlerden biri, tüm bu olumsuz manzaranın baş aktörlerinden -yaptıklarına daha evvel de değindiğimiz- Muaviye’dir (Darimi, Siyer). Bu hadise dayanıp, her mezhep kendini cennetlik diğerlerini ise cehennemlik ilan etmiştir. Sünnilerin Şiileri sapık, Şiilerin de Sünnileri sapık ve birbirlerini cehennemlik yetmiş iki mezhepten biri ilan etmelerinde, her iki tarafın da delil gösterdiği hadislerden biri bu hadis olmuştur. Ehli Sünnet veya Sünnilik diye anılan dört mezhebin taklitçileri başta birbirlerine karşı hadis uydurmalarına, birbirlerini sapık ilan etmelerine, birazdan tablolardan göreceğiniz gibi helalleri ve haramları ayrı yapılara dönüşmüş olmalarına rağmen, sonradan “Ehli Sünnet”, “Sünnilik” gibi ortak adlarla, bu mezheplerin dördünün birden doğru olduğunu, böylece ancak bu dört mezhebin cennetlik olabileceklerini söylemek gibi bir tevile (yoruma) gidilmiştir. Ehli Sünnet olanlar bir mezhep imamına uyar ve adeta Kuran’daki bir hüküm gibi mezhep imamının koyduğu helali ve haramı uygular. Aynı şekilde bir Şii kendi imamına uyar ve adeta Kuran’ın koyduğu hükümmüş gibi onun koyduğu farzı ve haramı kabul eder. İki taraf ise birbirini sapık ve cehennemlik ilan eder. Peki nedir sizin farkınız? İki taraf da Kuran’ı yetersiz bulup, imamlarına, yani bir insana uyuyor ve onun izahını Allah’ın vahyiymiş gibi kabul ediyor. İki tarafın temel zihniyeti aynı taklitçilik ama biri % 100 doğru, öbürü sapık oluyor… Sonuçta temeldeki taklit mantığında bir fark yoktur.

 

MEZHEPLERDEN KURAN’IN ANLATTIĞI İSLAM İLE KURTULURUZ

 

Mezhep taklitçiliğinin dine verdiği zararları Yaşar Nuri Öztürk “Kuran’daki İslam” kitabında şu şekilde açıklamaktadır: “Allah adına yalan uydurmanın bir yolu da mezhepleri din haline getirmek olmuştur. Mezhepler birer din, mezhep imamları tenkit üstü birer peygamber haline getirilince, İslam adıyla ortaya konan karışımın kaçta kaçının Allah’a, kaçta kaçının şuna buna ait olduğunu belirlemek, halk kitleleri için imkan dışına çıkar ve bu durum din adı altında bir kaosu insanlığın başına musallat eder. Aradan yüzlerce yıl geçmesine, insanlık boyut değiştirmiş olmasına rağmen hiç kimse bu eskimiş ve bir kısmı komedi haline gelmiş yorumlara dokunamaz. İşte zulüm ve Allah’a iftira budur. Bu zulüm yüzündendir ki gerçek İslam bilginleri, samimi din görevlileri Allah’ın saf ve berrak Kuran dinini yüzyılımızın insanına olduğu gibi anlatmaya kalktıklarında sadece zorluklarla değil engeller, iftiralar ve suçlamalarla karşılaşabilmektedirler. Çare, Kuran’a gidişimizi engelleyen bütün putları, patentlerine bakmadan devirmek ve hükmü yalnız ve yalnız Allah’a bırakmaktır. Buna karşı çıkanlar, görünüşte dini kabul ettiklerini söyleseler de inkarcıdırlar. Çünkü ak ve berrak din yalnız Allah’ın tekelindedir (39-Zümer Suresi 3). Ve bu tekelden rahatsız olup Allah’ın hüküm yetkisine şu veya bu şekilde karışanlar, Allah’a karşı gelmiş olurlar.”

 

 

Kitaplarında mezheplerin oluşturduğu İslam’ın, Kuran’ın dininin önünde oluşturduğu engeli gösteren Öztürk, “Çıplak Uyarı” kitabında ise “devşirme dinin kaosu” başlığıyla, somut örnekler vererek mezheplerin oluşturduğu felaketi şöyle anlatır: “Sıkıntı, Allah’ın dini ile Allah’a fatura edilen devşirme dinin karıştırılmasından kaynaklanıyor. Allah’ın dini bizzat Allah tarafından İslam diye adlandırılan ve apaçık, kuşkusuz, detaylı bir kitapla insanlığa öğretilen dindir. Kaynağı Kuran, tebliğcisi Hz. Muhammed’dir bu dinin. Kuran’daki İslam’dır bu. Devşirme dine gelince, onun kaynağı tek olmadığı gibi kitabı ve tebliğcisi de tek değildir. O, Kuran’daki İslam’ın tevhidine karşı bir şirket dinidir. Kitabı birkaç tane, önderi birkaç tane, hatta ümmeti birkaç tanedir. Bir tür anonim şirket gibidir. Bunun içindir ki devşirme dinde birlik ve ahenk yerine tefrika ve kaos vardır. Devşirme dinin tüm rahatsızlığı, ondaki hüküm kaynağının tek olmayışıdır. Devşirme dinde tam bir otorite boşluğu vardır. Ona göre, buna göre, falancanın kavlince, filancanın rivayeti mucibince, üstadın beyanına göre, hazretimizin fermanı gereğince vs. devşirme dini bir yamalı bohça haline getirmiştir. Allah’ın dinindeki: Hüküm Allah’ındır. Allah’ın indirdiği ile hükmetmeyenler zalimlerin ta kendileridir. (5-Maide Suresi 44, 45, 47, 50) ilkesi, saf dışı edildiği için bu şirket dinin ortaya koyduğu tabloda hâkim özellik didişme ve bozgundur. Bu bozgunda hüküm yetkisinin mezhepler, hizipler, gruplar, partiler, tarikatlar ve daha bilmem neler tufanında kime veya kimlere ciro edildiği belli değildir. Bunun içindir ki bu tufanda, aynı din kimliğini taşıyanların aynı niyetle icra ettikleri aynı fiil, şirketin bir elemanına göre sevap olurken, bir başka elemanına göre büyük günah olabilmektedir. İki vatandaşımız, bir gazetede din adına verilmiş bazı fetvaların kupürlerini de ekledikleri mektuplarında, bu fetvaları değerlendirdikten sonra soruyorlar. Bu nasıl şey? Allah’ın dinine fatura edilen bu fetvaların bazılarını, Allah’ın dinini tenzih ederek dikkatlerinize sunmak istiyorum: Namazda Ettehiyyat okunurken Şafilerin şehadet parmağını kaldırması sünnet, Hanefilerin kaldırması ise bazılarına göre mekruh, bazılarına göre harammış. Bu bakımdan, Hanefilerin Ettehiyyat okunurken parmak kaldırmamaları gerekirmiş. İfadeye konuluşu bile bir kaos sergileyen bu fetvanın vermek istediği acayiplik şudur: Aynı dinin iki mensubu, aynı kitabın buyruğu olan bir ibadeti icra ederken aynı duayı okuyorlar ve o duanın aynı yerinde şehadet parmaklarını kaldırıyorlar. Gel gör ki, bunu yapmakla biri sevap kazanıyor, biri haram işliyor, yani büyük günaha giriyor. Ve bunun adı İslamiyet oluyor, öyle mi? Şu fetvayı da bir okuyucunun sorusuna verdikleri cevaptan izleyelim: Dişlerinde dolgu veya kaplama olan kişiler eğer Hanefi mezhebinde iseler onların gusül (boy) abdestleri geçersizdir. Başka mezhepten iseler problem yok. Bu fetvanın önümüze koyduğu gerçek şu: Allah’ın kitabı Kuran’a bağlı olduğunu istediği kadar söylese de, eğer bir insan yakasını Hanefi keyfine kaptırmışsa, dişlerini doldurtamaz, kaplatamaz. Aksi halde ömür boyu cenabet gezmiş olur (kıldığı namazlar da geçersiz olur). Yok eğer her nasılsa Şafi kampına kapılanmışsa sorun yok dişlerini doldurtabilir, kaplatabilir. Şimdi sormak lazım: Dinin temel amacından biri nefsi yani insanın varlığını, sağlığını korumaktır. İnsanın kendisini tehlikeye atmaması ise Kuran’ın emirlerinden biridir. Şimdi Müslüman, bu temel emirlere uyarak sağlığını korumak için dişlerini doldurtma, kaplatma yoluna mı gitsin, yoksa mezhep hatırı için Kuran’a ters düşmek veya ömür boyu cenabet gezmek şıklarından birini mi seçsin? Hayır efendim, Şafi olup kurtulsun diyorsanız, o zaman Hanefilik sıkıntısıyla cebelleşmek niye? Peki, bütün bu hengameye dalmak yerine tek ve dosdoğru yolu çizen Kuran’a bağlı kalsak ne kaybederiz? Bizzat Kuran’ın sorduğu gibi: Allah, kuluna kafi gelmiyor mu? Diyeceksiniz ki Kuran’da diş doldurtmakla ilgili hiçbir bahis yoktur. Peki, öyle ise, size ne oluyor da Allah’ın dinin kaynağı yaptığı kitaba koymadığı bir şeyi din bünyesi içine çekip, insanın karşısına buyruklar, tartışmalar çıkarıyorsunuz? Allah bazı şeyleri eksik mi bıraktı da siz düzeltiyorsunuz?”

 

NE OLACAK DİŞLERİ ÇÜRÜYEN HANEFİLERİN HALİ?

 

Ne yazık ki geniş halk kitleleri mezheplerin gerçek yüzünü ve bu yapının Kuran’la çeliştiğini bilmeden mezheplere tabi olmakta; dini, Kuran yerine mezheplerin izahlarına göre yazılmış ilmihal kitaplarından öğrenmektedirler. Yukarıdaki örneği ele alırsak, Türkiye’de halkın büyük bir kesimi Hanefi mezhebinden olduğunu söylemektedir. Fakat büyük bir kesimi Hanefi olan halkın büyük bir kısmı, mezheplerinin dişlere dolgu yapmayı yasaklayan izahını bilmediklerinden dişlerini doldurtmakta ve kaplatmaktadır. Böylece boy abdestleri ve dolayısıyla namazları, takip ettikleri Hanefilik mezhebine göre geçersizdir. “Ya Hanefi mezhebine uyarsın ya da Şii, Alevi gibi sapık bir mezhepten olursun” şeklinde klişe laf ve korkutmalarla, “mezhepçilik” adeta bir milliyetçilik, ırkçılık şekline dönüştürülüp sunulmuştur. Sünni olmamak adeta kafir olmakla eşdeğer gösterilmiş, bu fikrin her alternatifi de sapık ilan edilmiştir. Şiilik ve Alevilik’te de durum farklı değildir. Onlar da aynı şekilde ırkçılığa dönüştürülmüş mezhep taraftarlığıyla Sünniliğe aynı şekilde yaklaşmaktadırlar. Bu kitlelerin görmezlikten geldiği ve halkın bilmesi gereken alternatif; Kuran’ın, dinin tek kaynağı olarak ele alınıp, mezhepleşmenin reddedilmesi ve dinin yalnız Kuran’a dayandırılarak anlaşılması ve yaşanmasıdır.

Mezheplerin kurucuları, Kuran’ı ve hadisleri kendilerine göre yorumlayıp, diledikleri hadisleri veya ayetleri seçtikleri, dinin serbest bıraktığı konularda rey ve içtihad adıyla hüküm oluşturdukları için aslında, adeta Kuran’ın da hadislerin de üzerinde bir yetkiyle hareket ettiler. Bu tarz bir yetkiyi kullanışlarından, bizim gibi sadece Kuran’ı yeterli görenler değil, mezhep imamlarından sonra yaşayan ve eleştirdiğimiz hadis imamları bile rahatsız olup, bazı mezhep kurucularına çok şiddetli eleştiriler getirdiler. Eleştirilerin odaklandığı en önemli noktalardan biri bazı mezhep imamlarının kendi görüşlerini kimi konularda hadisin önünde tutmalarıydı. Hatta bazı hadisçiler, “ehli rey fakihleri” diye çağırdıkları bu kişileri; kendi reylerine uygun hadisler uydurmakla da eleştirdiler. En meşhur hadisçi Buhari’nin, en büyük mezhebin kurucusu Hanefi’yi eleştirmesi ve “güvenilmez” ilan etmesi hadisçilerin bile bazı mezhep imamlarını beğenmediğinin en dikkat çekici örneğidir. Sonuç olarak bugün “İslam” olarak sunulan, Kuran’ın anlattığı İslam olmadığı gibi aslında tam olarak uydurmalar ile dolu hadislerin anlattığı İslam bile değildir. Bugün uyulan “İslam”, mezhep imamlarının kurduğu ve kendi kafalarına göre tüm bu kaynakları değerlendirdikleri “İslam”dır. Mezheplerin kurulduğu dönemde ne Buhari, ne de Müslim hadis kitaplarını yazmışlardı. Hadisler sahih, zayıf ve hasen şeklinde ayırımlara da mezhepler oluşturulduğu zaman tabi değillerdi. Yani mezhepler, birçok uydurmayla dolu olan fakat en doğru hadis çalışmaları olduğu iddia edilen kütübü sitte (altı meşhur hadis kitabı) ortada yokken oluşturuldu. Kısaca söylemek gerekirse, mezheplerin izahlarında uydurmaların yüzdesi, birçok hadis kitabının çok çok üstündedir. Oysa ne yazık ki halkın önemli bir kesimi tüm bunlardan habersiz, kendi mezheplerini İslam’a eşit saymakta ve bu yapıların Kuran’la birçok konuda çeliştiklerinden habersiz bulunmaktadırlar. Kuran’da dinimiz açıklanmış ve yaşamda rastlanabilecek birçok husustaki gerekli tavır açıklanmayarak bu konulardaki farklı tutumlar serbest bırakılmıştır. Mezheplerse dinin serbest bıraktığı her detayı, haşa açıklanması unutulmuş gibi açıklayıp; dini birçok durumla, hatta insanın yaratılışıyla çelişir hale getirmişlerdir.

 

HARİCİLERE GÖRE KADIN

 

Birazdan göreceğimiz tablolar, mezheplerin nasıl kendi aralarında çeliştiklerini göstermektedir. İslam’ın Kuran dışı kaynaklarından biri olarak “icma” gösterilmektedir. “İcma”, Ehli Sünnet yaklaşımı savunanlarca, tüm “alimler”in bir konudaki ittifakı (ortak görüşü) olarak açıklanır. Oysa aşağıdaki tablo, Kuran’da geçmeyen hususlarda, ittifakın (icmanın) hemen hemen hiç olmadığının bir delilidir. Ehli Sünnet’in kendi içindeki mezheplerde “icma”nın bazı konularda varlığı doğru olsa da, İslam tarihini baz alırsak, Kuran’da geçmeyen ama “icma” edilmiş konu yok gibidir. Kuran’a hangi konuda ilave yapılmaya veya Kuran’a aykırı bir izah getirilmeye kalkışılmışsa, tarih içinde o izaha muhalefet olmuştur. Örneğin hayızlı kadının namaz kılamayacağında, kadının devlet başkanı olamayacağında, zina yapan evlilerin taşlanarak öldürülmesinde Ehli Sünnet’in tüm mezhepleri görüş birliğindedir (icma halindedir). Fakat bu Ehli Sünnet’in kendi içindeki görüş birliğidir. Örneğin Hariciler, hayızlı kadının namaz kılması gerektiğini, kadının devlet başkanı olabileceğini, zina etmenin cezasının taşlanarak öldürülmek olmadığını İslam’ın ilk asrında söylemişlerdir. Bu da bize, Kuran’da geçmeyen hususların nasıl güvenilmez, çelişkili olduğunu ve dolayısıyla Kuran’ın tek ve güvenilir kaynak olduğunu -bir de bu açıdan- göstermektedir. Sırf Kuran’dan dini anlamak yöntem olarak benimsenmediği sürece, “din” adına birbirinden farklı mezheplerin ortaya çıkması kaçınılmaz sonuç olmaktadır. Bu mezheplerin görüşleri, helalleri, haramları farklı olduğu için bunların Kuran’ın anlattığı İslam’a karşı çıkışları bir birlik oluşturmaz. Çünkü her biri Kuran’dan sapmışlık konusunda bir olsa da, vardıkları sonuçlar açısından farklı oldukları için kendi aralarında birlik sayılamazlar. Bu yüzden, her ne kadar bazıları “Sünnilik” gibi başlıklarla bu mezhepleri bir potada gösterme çabasında olsalar da birazdan sunacağımız tablolardan göreceğiniz gibi her biri birçok hususta birbirinden farklıdır. Bu yüzden bu mezheplerin arasındaki birlik ancak hayali bir birliktir, yutturmacadır, her birinin helali de haramı da apayrıdır.

 

MEZHEP İMAMININ RÜYADA ALLAH’I GÖRDÜĞÜ UYDURMASI

 

Halkı mezheplerinin gerekliliğine inandırmak isteyenler, kendi mezhep imamlarını öven, diğer mezhep imamlarını yeren hadisler uydurmuşlardır. Bu arada mezhep kurucularının ne kadar bilgili, ne kadar dinine bağlı olduğunu yaymaya çalışan hikayeler de mezhep taklitçilerini mezheplerine bağlı kılmak için anlatılır. Bizim gördüğümüz en insafsız uydurmalardan biri ise Ebu Hanife’nin rüyasında 100 defa Allah’ı gördüğünü söyleyen uydurmadır. Ne yazık ki mezheplere halkı bağlayacağız diye kantarın topuzu bu kadar kaçmıştır. Mezhep kurucularıyla ilgili bu tip uydurmaların hepsinin gerçekten kendi izahları mı, yoksa sonradan talebeleri ve mezhep bağlıları tarafından mı uydurulduğunu tam olarak tespit edemiyoruz. Ama her durumda ortaya çıkan tablonun korkunçluğu ve Kuran’ın yeterliliği açıktır.

 

 

Biz, günümüzde Hanefi mezhebi adına kabul edilenlerin Ebu Hanife ile alakası olmadığı kanaatindeyiz. Ebu Hanife’ye tarihte “ehli rey” denmiştir. Bu, Ebu Hanife’nin Kuran’da bulmadığı hususları kendi yorumu ile karara bağlamaya çalışması sebebiyledir. Hadisleri dikkate almayan bir tutum diye “ehli hadis” tarafından eleştirilen bu davranış tarzına, Malik, Hanbel gibi mezhep imamları ve Buhari gibi hadisçiler aşırı tepki göstermiştir. Oysa günümüzde anlatılan Hanefi mezhebi komple hadisçi bir mezheptir. Hanefi mezhebinin her izahı bir hadise dayandırılmaya çalışılmaktadır. Oysa tarihsel kayıtlara göre Ebu Hanife’nin öldürülme sebebi kendisinin “reyci” özelliğine bağlanır. Bugünkü Hanefi mezhebini bize, Ebu Hanife’yi öldüren iktidarın yönetimi altında aktardılar. Öyle ki Hanefi mezhebinin Ebu Hanife’den sonra iki numaralı kişisi kabul edilen Ebu Yusuf (3. bölümde gördüğümüz, “kabak sevmem” diyeni öldürmeye kalkan kişi), Ebu Hanife’yi öldüren iktidarın resmi fetva makamı olmuştur. Ebu Yusuf’u dini konularda otorite olarak ön plana çıkartan iktidarın mensupları, aynı zamanda hocasını öldürenlerken, bu iktidarın döneminde oluşan mezhep ideolojik, çarpık ve saptırılmış olmadan kalabilir mi? Ebu Hanife’nin “reyci” tanıtılıp, bugünkü Hanefi mezhebinin “hadisçi” olması; bugünkü “Hanefi” mezhebininin Ebu Hanife’nin görüşlerinden de saptırıldığının önemli bir delilidir. Diğer önemli bir husus, mezhep bağlılarının kendi görüşlerini doğru çıkarmak için mezhepsel görüşleri doğrultusunda hadis uydurmuş olmalarıdır. Hadis kitaplarının birçoğu, mezhepler kurulduktan sonra yazılmıştır. Bu yüzden mezhep görüşlerini doğru çıkartmak için hadis uyduranların hadisleri, “reyci” görüşlerin nasıl “hadisçi” görüşe dönüştüklerini açıklamaktadır. Ebu Hanife’nin görüşleri her ne olursa olsun, kitabımız boyunca eleştirdiğimiz, “Hanefilik” mezhebi diye anlaşılan, anlatılan ve uygulanandır. Aktarımlarda, Ebu Hanife’ye iftiralar edilmiş olma olasılığını hatırlatmamız yerinde olacaktır (bizim kanaatimiz de bu yöndedir).

 

 

UYDURULAN DİNİN TEMELLERİNİ ŞAFİ ATTI

 

İyi bir araştırma yapılırsa, bugünkü Ehli Sünnet fikirlerin ve hadisçi dini yapının temelinin, ilk olarak Şafi mezhebinin kurucusu İmam Şafi tarafından atıldığı anlaşılır. Şafi’den sonra açık bir Kurani hükmün bulunduğu bazı durumlar hariç, fıkhi bir fikri, bir veya birden fazla hadise dayandırmak mecburi hale geldi (W. Montgomery Watt, İslam Nedir?). Aynı yargıyı İlhami Güler şöyle açıklamaktadır: “Bu arada İslam dini düşünce tarihinde, kütübü sitte ve özellikle Sahihi Buhari’nin neredeyse Kuran’a denk epistemolojik öneminin temelinde, Şafi’nin sünneti, gayri metluv vahye indirgemesinin büyük payı olduğunu unutmamak gerekir. Şafi’ye kadar birçok alim tarafından çeşitli şekillerde değerlendirilen ve sözlü akla tabi olan hadis kültürü, Şafi’den sonra yazım aşamasına ulaşarak bir nevi dogmalaşmaya ve önem itibarıyla Kuran’a yaklaşmaya başladı (I. Kuran Sempozyumu; Arkoun, Tarihiyyetu’l-Fikri’l-Arabi). Bugünkü sünnet anlayışının temelinin İmam Şafi ile atıldığını, Osman Taştan şöyle anlatır: “Şafi’nin çıkışı bu durumu değiştirdi. Şafi, Peygamber’in sünnetini toplumun sünnetinden ayırdı ve onu hukuki açıdan Kuran’ın seviyesine çıkardı. İdealde bu, Hz. Muhammed’in Peygamberliğine maksimum düzeyde bir saygı duymak ve aynı zamanda hizmet etmekti. Gerçekte ise bu tavır, Hz. Peygamber ile onun toplumunun arasına kapatılması güç olan bir mesafe koymaktı. Böylece sünnet, vahiy potası içerisinde Kuran’la birleştirilmişti. Artık yapılacak olan şey, sahabe sözlerini de sünnetle birleştirip vahyin kapsamına dolaylı olarak dahil etmekti… Sonuçta bu tür teorik gelişmeler aslında Kuran’a mahsus olan vahyi önce sünnete sonra da sahabe sözlerine teşmil etmişti. Bir diğer ifadeyle bu durum, kutsallığı ilahi kelam olan Kuran’dan beşeri kelam olan sahabe sözlerine kadar yaymaktı” (I. Kuran Sempozyumu).

Mezhepler tarihine bu kitapta geniş yer ayırmak istemedik. Bunun yerine mezheplerin vardıkları sonuçlara ve bu sonuçların Kuran’la çelişkilerine detaylı bir şekilde yer verdik. Mezhepler tarihini inceleyenler, Şafi’nin Hanefi mezhebine saldırılarını; Maliki, Hanbeli, Şafi mezheplerinin Ehli Sünnet adlı bir mezhebin dört ayrı kolu değil fakat her birinin apayrı birer mezhep olduklarını anlarlar. Birazdan göreceğiniz tablolardaki 70 örnek de mezheplerin farklılığını göstermektedir. Aslında apayrı olan bu mezhepler, ilerleyen asırlarda siyasi otoritelerin rolüyle, ufak farklılıkları olan tek bir gövdenin kollarıymış gibi gösterilmeye çalışılmışlardır. “Ehli Sünnet” ve “Sünnilik” adı altında dört apayrı mezhep toplanmıştır. Ayrı olduklarına inanmayan, aşağıdaki tabloları incelesin. Tablolardaki 70 örneğimiz az gelirse, bu dört mezhebin hükümlerini karşılaştırmak için “Dört Mezhebin Fıkıh Kitabı” gibi kitapları okuyanlar, tek isim altında toplanmaya çalışılan bu mezheplerin, apayrı hükümleriyle birbirlerinden ne kadar ayrı olduklarını göreceklerdir. Allah bize tek bir din indirmişken, kendi aralarında binlerce çelişkiyi taşıyan mezheplerin dinle eşitlenmesi mümkün müdür? Allah’ın apaçık, çelişkisiz, korunmuş kitabı yerine; mantıksızlıkları barındıran, çelişkili, tahrif edilmiş ve insan yapısı olan mezhepleri “din” diye kabul etmek hiç doğru olabilir mi? Bu dört mezhebin ortak noktaları Kuran’la yetinmemek ve dini fırkalara bölmektir.

 

 

Hep birlikte Allah’ın ipine sarılın, fırkalara bölünüp ayrılmayın.

3-Ali İmran Suresi 103

 

HÂLÂ ATALARINIZIN MEZHEBİNE Mİ İNANIYORSUNUZ?

 

Mezheplerin kendi aralarında nasıl çeliştiklerini aşağıdaki tablolardan görelim ve Allah’ın tek dininin mezhepler aracılığıyla nasıl farklı yapılara dönüştürüldüğünü anlayalım. Bu tablolarda ayrıca mezheplerin kendi içlerindeki çelişkilerine yer vermiyoruz. Örneğin Hanefi mezhebinin kurucusu Ebu Hanife ile onun talebeleri Ebu Yusuf ve Muhammed’in farklı görüşleri olduğu da kabul edilir ve bunlarda da çelişki çoktur. Bu tablolarda, sadece Sünni dört mezhebin bazı çelişkileri vardır. Şiilikle Sünniliğin ayrılıkları da ayrı bir kitap yazdıracak kadardır. Bu tablolar çelişkilerin ancak az bir kısmını göstermektedir. Mezheplerin tüm çelişkilerini anlatmaya bu kitabın hacmi çok dar gelir. Allah’ın, Kuran dışında herhangi bir kaynaktan dinimizi öğrenmemizi istememiş olması sayesinde bu kargaşanın, bu çelişkilerin içinde boğulmuyoruz.

Siz eğer hâlâ atalarınızdan miras aldığınız mezheplere, sırf atalarınız bunlara iman ettiği için inanıyorsanız, lütfen sunacağımız 70 örneği inceleyip mezhebinizi iyice öğrenin. Öğrendikten sonra ister Kuran’la yetinin, ister bu tabloları uygulayıp bu farkları “rahmet” diye niteleyin. Uyarı bizim, seçim ve sorumluluk sizin.

 

 

Mezheplerin Çelişkilerine 70 Örnekli Tablo

 

Konular	Hanefi	Maliki	Şafii	Hanbeli
1 Ölü hayvanın derisi helal midir?	Haram	Helal	Haram	Helal
2 Yılan balığı yemenin hükmü nedir?	Helal	_	_	Haram
3 Erkeğin kırmızı elbise giymesinin hükmü nedir?	Mekruh	Helal	Haram	Mekruh
4 Erkeğin sarı elbise giymesinin hükmü nedir?	Haram	Helal	Haram	Haram
5 Ud, zurna, dümbelek, boru davul çalmak nedir?	Mekruh	Helal	Helal	Haram
6 Karga eti yemenin hükmü nedir?	Haram	Helal	Haram	Haram
7 At eti yemenin hükmü nedir?	Haram	Helal	_	_
8 Midye yemenin hükmü nedir?	Haram	Helal	_	_
9 İstiridye yemenin hükmü nedir?	Haram	Helal	_	_
10 Kırlangıç eti yemenin hükmü nedir?	Helal	Helal	Haram	Haram
11 Kartal eti yemenin hükmü nedir?	Haram	Helal	Haram	Haram

12 İlk iki rekatta Fatiha okumanın hükmü nedir?	Vacip	Farz	Farz	Farz
13 Rüku ve secdelerde tesbih etmek nedir?	Sünnet	_	Sünnet	Vacip
14 İlk iki rekatta Fatiha’dan sonra sure okumak nedir?	Vacip	Mübah	Sünnet	Sünnet
15 Vitir namazının hükmü nedir?	Vacip	Sünnet	Sünnet	Sünnet
16 Tüysüz bir delikanlıya değen erkeğin abdesti bozulur mu?	Hayır	Evet	Hayır	Hayır
17 Namazda selam almak abdesti bozar mı?	Evet	Hayır	_	_
18 Namaz kılan kimsenin önünden geçilmesinin haram olduğu mesafe ne kadardır?	40 kulaç	1 kulaç	3 kulaç	3 kulaç
19 Namaz içinde unutarak konuşmak namazı bozar mı?	Evet	Hayır	Hayır	Evet

20	Namazda “ah” ve “of” demek namazı bozar mı?	Evet	Hayır	Evet	Evet
21	Abdestin farzları kaçtır?	4	7	6	7
22	Abdesti belli bir sıra ile almak farz mıdır?	Hayır	Hayır	Evet	Evet
23	Abdesti ara vermeksizin almak farz mıdır?	Hayır	Evet	Hayır	Evet
24	Abdestin sünnetlerinin sayısı kaçtır?	18	8	30	20
25	Misvak kullanmak sünnet midir?	Evet	Hayır	Evet	Evet
26	Abdestte ellerin, yüzün ve kolların üçer kere yıkanması sünnet midir?	Evet	Hayır	Evet	Evet
27	Abdestte kulaklar kaç defa mesh edilmelidir?	1	1	3	1
28	Abdesti bozan şeylerin sayısı kaçtır?	12	3	5	8
29	Cinsel organına dokunmak abdesti bozar mı?	Hayır	Evet	Evet	Evet

30	Namazda kahkaha ile gülmek abdesti bozar mı?	Evet	Hayır	Hayır	Hayır
31	Deve eti yemek ve cenazeyi yıkamak abdesti bozar mı?	Hayır	Hayır	Hayır	Evet
32	Abdest şüphe ile bozulur mu?	Hayır	Hayır	Hayır	Evet
33	Kan akması abdesti bozar mı?	Evet	Hayır	Hayır	Hayır
34	Delikli meshin üzerinden mesh etmek caiz midir?	Evet	Evet	Hayır	Hayır
35	Gusül abdesti almayı gerektiren sebeplerin sayısı kaçtır?	7	4	5
36	Gusül abdestinin farzları kaç tanedir?	11	5	3	–
37	Umursamazlıktan veya tembellikten dolayı namaz kılmayanın hükmü nedir?	Hapsedilir, kanatılana kadar dövülür, öldürülür	Tevbe etmezse öldürülür	Üç gün içinde tevbe etmezse öldürülür	Üç gün içinde tevbe etmezse öldürülür

38	Ezanın sözleri peşpeşe okunmasa da geçerli olur mu?	Evet	Evet	Hayır	Hayır
39	Namazı bitirirken selam vermenin farz olduğu miktar nedir?	Farz değildir	1 tarafa vermek farzdır	1 tarafa vermek farzdır	2 tarafa vermek farzdır

40	Erkeğin avret yeri neresidir?	Göbeği ile diz kapağı arası	Ön ve arka uzuvları	Göbeği ile diz kapağı arası	Göbeği ile diz kapağı arası
41	Ölüyü yıkarken ağzına ve burnuna su vermek gerekir mi?	Hayır	Evet	Evet	Hayır
42	Cenaze namazı, namaz kılmanın yasak olduğu kaç vakitte kılınmaz?	5	3	Her vakitte kılınabilir	3
43	Ölü, gömülmek için öldüğü yerden başka bir yere nakledilebilir mi?	Evet	Evet	Hayır	Hayır
44	Ramazan orucu için hergün ayrı ayrı niyet etmek şart mıdır?	Evet	Hayır	Evet	Evet
45	Kan aldırmak orucu bozar mı?	Hayır	Hayır	Hayır	Evet
46	Erkek ve kadının ziynet eşyalarından zekat vermeleri farz mıdır?	Evet	Hayır	Hayır	Hayır

47	Kâğıt paradan zekat vermek farz mıdır?	Evet	Evet	Evet	Hayır
49	Topraktan çıkan her şey için zekat vermek farz mıdır?	Evet	Hayır	Hayır	Hayır
50	Balın zekatını vermek farz mıdır?	Evet	Hayır	Hayır	Evet
51	Kiralanan veya emanet alınıp ekilen toprağın zekatını vermek farz mıdır?	Hayır	Evet	Evet	Evet
52	Zeytinin zekatını vermek gerekli midir?	Evet	Evet	Hayır	Evet