REFORM DEĞİL KURAN’A DÖNÜŞ
Etrafımızda İslam adına sergilenen tüm ilkellikler, çirkinlikler ve çelişkiler, kitlelere acilen, gerçek dinin anlatılmasının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu tip manzaralardan rahatsız olan ünlü düşünür Muhammed İkbal 1920’lerde şöyle diyordu: “Eğer biz İslam’ın bir üstün değerler sistemi olduğunu Müslüman olmayanlara anlatmak istiyorsak, onlara her şeyden önce bizim İslam’ı temsil etmediğimizi söylemek borcundayız.” İkbal’den daha önceki yıllarda yaşayan diğer bir ünlü düşünür Muhammed Abduh aynı gerçeği kendi kelimeleriyle şöyle anlatıyordu: “İslam denince akla problemler, çıkmazlar ve çelişmeler geliyorsa, bunun sebebi İslam değil Müslümanlardır. Müslümanların bu asırda Kuran’dan başka imamları yoktur. Ezher’de okutulan ve benzeri kitaplar var olduğu müddetçe, bu ümmet ayağa kalkamaz. Ümmeti kaldıracak ruh, ilk dönemde hâkim olan Kuran ruhudur. Kuran dışında her şey, Kuran’ı bilmek ve yaşamak arasına konmuş engellerdir.” Mehmet Akif Ersoy ise Kuran’a rağmen dini yozlaştıranların oluşturduğu manzarayı bakın nasıl tarif etmiştir: “Eğer İslam’dan maksat Kuran’sa, ortada İslam diye bir şey olmadığını söylemek durumundayız. Çünkü Kuran bugün göklere çekilmiş ve yeryüzündeki İslam’ın onunla ilgisi kalmamıştır.” Arap asıllı Amerikalı Profesör İsmail Faruki aynı manaya gelen kendi tespitlerini şöyle ifade etmiştir: “İslam, ne bugünkü Müslümanların tavır ve yaşayışları, ne İslam tarihinin şu veya bu dönemi, ne de İslam adına kaleme alınan şu veya bu kitabın anlattıklarıdır. İslam Kuran’dır.”
BU HAREKET POPÜLİST BİR HAREKET DEĞİLDİR
Geniş halk kitlelerinden birçok İslam düşünürüne kadar pek çok kişi, bugün İslam adına sergilenenlerin düzeltilmesi gerektiğini düşünüp gerçek İslam’ın bunlar olmadığının anlatılmasını istemektedir. Bu hareket popülist bir hareket de değildir. Yani bu hareket, sadece geniş kitleler Müslüman olsun, insanlar İslam’ı daha çok sevsin diye ortaya çıkmamıştır. Bu hareket, bugün sergilenen manzaranın Allah’ın diniyle, Allah’ın dininin tek kaynağı Kuran’la çelişmesi yüzünden oluşmuştur. Amaç, insanların beğeneceği dinin değil, Allah’ın istediği dinin oluşturulmasıdır. Sonuçta Kuran’ın anlattığı din, insanların daha rahat yaşayabileceği, daha rahat uygulayabileceği, daha çok sevgi ve tolerans dolu bir yapıdadır. Bu yüzden de katı detaycı kurallardan sıkılan, ayrıca akla ve vicdana uygun bir dine özlem duyan birçok insanca kolayca benimsenebilmektedir.
Fakat ana gaye insanların beğenisi değildir; insanların beğenisi, ana gaye gerçekleşirken ortaya çıkan sonuçlardan birisidir. Amacı insanların beğenisi olan bir hareket, dini Allah’ın istediği gibi değil; şahsi, kültürel görüşler ve siyasal amaçlar çerçevesinde şekillendirir. Allah’a ait olmayıp sübjektif olan, yani insani olan hiçbir şey din olamaz.
HERKES MEZHEPSİZDİ
Peygamberimiz ve dört halife döneminde, Kuran dışında dini bir kaynak yoktu (11. bölüme bakınız). Mezhepler de olmadığı için insanlar mezheplere bağlı olmadan doğrudan Kuran’a bağlıydılar. Kuran’ın belirttiği şekilde dini yaşar, Kuran’ın serbest bıraktığı konularda kendi beğeni, örf ve alışkanlıklarına göre hareket ederlerdi. Kimse ben Sünniyim, Hanefiyim, Şafiyim, Şiiyim, Aleviyim, Caferiyim şeklinde görüş belirtmiyordu. Onlar “Müslümanım” diyor, rehberlerini Kuran görüp, bununla yetiniyorlardı. Hatta Peygamberimiz’in dönemindeki en cahil bedeviler bile Kuran ayetlerinden anlayışlarına göre faydalanıyor ve Müslüman oluyorlardı. Bizim arzumuz da aynı o günlerde olduğu gibi Hanefi, Şii, Caferi, Sünni gibi etiketler kullanmadan, mezheplere bağlanmadan, ilave etikete gerek duymadan sadece Müslüman olmamız; değişmeyen, çelişkisiz, akla, mantığa uygun ve Allah’ın uymamızı istediği Kuran’a, diğer kaynaklara itibar etmeden tâbi olmamızdır. Böylece Müslümanların dine fatura edilen uydurmalardan ve bu paramparça tablodan kurtulmalarıdır. O dönemdeki gibi olmaktan, sadece Kuran’a uymayı, Kuran dışında başka bir dini kaynak tanımamayı, takısız Müslüman olmayı kastediyoruz. Yoksa Kuran’ın verdiği serbestliklerin, o döneme göre düzenlenmesi gerektiğini söylemek Kuran’ın dinine ilave yapmaktır. Kuran’ın hüküm getirmediği konuların Allah’ın bizi özgür bıraktığı konular olduğunu anlarsak, din diye bildiğimiz yanlışları düzeltebiliriz. Çünkü din anlayışımızdaki bozulmaların büyük kısmı, Kuran’ın bizi özgür bıraktığı konularda kısıtlamalar getirilmesi ile ortaya çıkmıştır (39. bölümü okuyunuz).
DİNCİ VE DİNSİZ YOBAZLIK
Kuran, Yaratıcımız’ın din adına bizden istediklerinin, bize yolladığı mesajların tamamını içermektedir. Kuran zamanın değişimiyle oluşacak yeni durumlara da uygun olan Allah’ın vahyidir. Değişim kaçınılmazdır ama yeni oluşan şartlara cevap vermek Allah’ın kitabının mucizesidir. Bu mucizevi durum, İslam’ın reforma ihtiyaç hissetmemesini sağlar. Fakat iki grubun güçleri bu dine bağlıdır; dine karşı çıkan dinsizlik yobazlarının ve uydurulmuş dini bir türlü bırakmak istemeyen dinci yobazların. Dinci yobaz sıkı sıkıya uydurmalarına sarılırken, diğeri “İşte dininiz budur” diyerek prim yapmaya, içinden çıkılmaz sistemi gösterip insanları dinden uzaklaştırmaya çalışır. Dinci yobaz kendi dışındakileri “cehennemlik” ilan ederek uydurmalarına daha çok sarılır. Görüldüğü gibi bu iki zümrenin de sermayesi aynı ama sermayeyi kullanma şekilleri farklıdır. Bu yüzden Kuran’a giderek dinin düzenlenmesinden en çok bu iki grup rahatsızlık duyacaktır. Din düşmanı yobaz, dine saldıracak materyalleri elinden alındığı için bozulacaktır. Dinci yobaz ise artık kemikleşmiş bir geleneğe dönüşmüş yapısı elinden alındığı için kızacak ve aforoz etme, cehennemlik ilan etme mekanizmalarına sarılacaktır. Geleneksel din adına bu aforozları yapanların üniversitede kürsüsü olan profesörler, tarikatlar ile hiziplerin başları ve geleneksel yapının sözde aydın yazarları olması bizi şaşırtmamalıdır. Kuran bize sosyolojik bir vaka olarak bir fikir ileri sürüldüğü zaman o fikre ilk önce “mevcut yapının elitleri”nin karşı çıkacağının dersini vermektedir. Bu yüzden, kürsüsünde yıllarca geleneksel dini savunanlar, tarikatını geleneksel yapı üzerine oluşturanlar; kendi otoriteleri sarsılacak, yıllarca emek verdikleri karizmaları depreme uğrayacak korkusuyla Kuran’da anlatılan şekliyle İslam’a ilk saldıranlar olacaklardır. Hz. İsa’yı öldürmeye kalkanların Yahudi din adamlarının önde gelenleri olduğu şeklindeki tarihsel dersi hatırlamamız, Kuran’ın İslam’ına karşı savaşanların “din adamı” vasfıyla ortaya çıkışlarına şaşırmamızı engelleyecektir. Dine, hiç kimse, din istismarcısının verdiği gibi zarar vermemektedir. Bunu Müslümanların çoğu, Hıristiyan engizisyonlarının insanları din dışı ilan etmelerinde, papazların günah çıkartmalarında çok iyi görür. Fakat aynı göz, kendi istismarcısının, kendisiyle azıcık zıt fikir beyan eden insanları cehennemlik ilan etmesinde ve adeta Kuran’a ilave yeni bir din oluşturmasında aynı hassasiyeti göstermez. Evet, Hıristiyan papazlar nasıl dini kendilerinin tekeline almak için insanlara zulmettilerse, aynı zulüm bizim dinimizde de yaşanmıştır. Falanca papazın veya azizin kerametleri, üstünlükleri, o yüzden onlara itaat edilmesinin gerekliliğiyle ilgili hikâyeler nasıl Hıristiyanlıkta anlatılmışsa; bizde de falanca şeyhlerin, imamların, evliyaların kerametleri, üstünlükleri, rüyalarında Allah’ı bile gördükleri anlatılmış ve bu yüzden onlara uyulması gerektiği iddia edilmiştir.
Bize düşen, kendi şahsi görüşlerini ve geleneklerini dine fatura ederek gerçekleştirilen yozlaştırmaya, Kuran’a giderek son vermektir. Böylelikle insanla çelişik hale getirilen din, insanla barıştırılacaktır. Çözüm yolu reform değil; Kuran’a uygunluğu ve dönüşü hayata geçirmek, uydurulan sahte kutsalları ve Kuran dışındaki tartışılmazları reddetmektir. Bu yaklaşımla mezhepleri birleştirme de amaçlanmamalıdır. Mezhepler üstü, uydurmalara dayanmayan Kuran, temel ve tek dini kaynak olarak ortaya konulmalıdır. Allah’ın dini olan İslam’da bozucu bir reform yapılmıştır ve sırf “İslam” olan din Hanefilik, Şafilik gibi mezheplere dönüştürülerek, Allah’tan olan insani olanla karıştırılmıştır. Bugün yapılması gereken, Allah’ın dininde (Kuran’da) reform değil, olsa olsa uydurulan dinde reformdur; bu ise reform değil, öze dönüştür.
DİYANET SORUNU
Türkiye açısından olaya bakıldığında Sünni ağırlıkta olan Diyanet kurumunun Kuran’ın ışığında düzenlenmesi önemli bir sorundur. Ne yazıktır ki sorulara Kuran’a dayanarak değil Sünni fıkhına, mezheplerin İslam’ına dayanarak cevap veren Diyanet’e göre hurafe deyince akla türbelere bez bağlamak ya da türbelerde mum yakmak gibi şeyler geliyor. Dini konularda görüş sorulduğunda, gırtlağa kadar hurafelere boğulmuş kaynaklara gönderme yapan Diyanet’in, bu yaklaşımı, düzeltilmesi gerekli ciddi bir sorundur. Ayrıca imam hatip liseleri ve ilahiyat fakültelerinde Sünniliğin Hanefi kolunun hegemonyası ağırlıktadır. Bu mezhepçi anlayış ise kitlelerle Kuran’ın arasına mezhep duvarı örmektedir. İmam hatip liselerinde yetişen Sünni-Hanefi din görevlileriyle, mezhepsel anlayışın devamı sağlanmakta ve Sünni imamlarla en ücra köylere kadar Kuran’ın anlattığı şekliyle din yerine mezhepsel yorumlarla bezenmiş ilmihal kitaplarından “dini” bilgiler aktarılmaktadır. Diyanet’ten ilahiyatlardan imam hatiplere kadar kurumların büyük bir bölümü tek yanlı Hanefi mezhebinin öğretileriyle doludur. Bu yüzden, bu kurum ve kuruluşların değişikliğe uğrayarak yeniden yapılandırılmaları zorunludur. Yoksa daha uzun yıllar “hurafe” denildiğinde bez bağlanan, mum yakılan türbelerden başkasını anlamayan birçok kişi yetişecek. Ülkemizdeki ikinci büyük mezhep ise Aleviliktir. Cami ile aynı manaya gelen ve aynı kökten türeyen “cemevi” terimiyle bu mezhebin ibadet yeri bile değiştirilmiştir. Sünniler ile Aleviler arasında evlilikler yasaklanmakta, bu iki mezhebin taassubuyla birçok kişi birbirinin cenazesine bile gitmemektedir. Mezhep taassuplarının dini getirdiği nokta apaçık ortadadır. Irkçı ayrılıktan daha tehlikeli bir fitneyi bağrında taşıyan bu ayrılığın kanaatimize göre tek ilacı; herkesin mezheplerini bırakıp, yalnız Kuran’ın etrafında toplanması, Kuran’ın helalini helal, haramını haram bilip; Kuran dışı her türlü otoriteyi reddetmeleridir. Yoksa ne Hanefi Alevi olur, ne de Alevi Hanefi. Tek çıkar yol, Allah’ın değişmemiş kaynağı olan ve ortak saygınlığa sahip tek kaynak olan Kuran’ın etrafında birleşmek; dedeler, şeyhler, imamlar yerine Kuran’ı otorite yapmaktır.
SÜNNİ MEZHEPLERE GÖRE ÖLDÜRÜLMESİ GEREKENLER
Diyanet İşleri Başkanlığına gelince, bu kurum dini konulardaki açıklamalarında yöntemini tutarlı bir şekilde belirlemelidir. Eğer Diyanet İşleri’ne göre Sünni mezheplerin ve hadis kitaplarının dinen takip edilmesi zorunluysa, bu, her konuda tutarlı bir şekilde ortaya konulmalıdır. Örneğin kadınlarla ilgili konularda; erkeğin tüm vücudu cerahat olsa ve kadının bu cerahati yalayarak temizlese de erkeğin hakkını ödeyemeyeceğini, kadının tek başına 90 km’den fazla seyahat etmesinin haram olduğunu, kadınla erkeğin el sıkışmasının ya da sıcaklığı geçmeden kadının kalktığı yere oturulamayacağını da Diyanet İşleri açıklamak zorundadır. (21 ve 22. bölümlerde kadınlar hakkındaki uydurmaları okuyacaksınız.) Yine Sünni mezheplere göre İslam dinini değiştiren kişilerin öldürülmeleri gerekir. “Mürtedin (dinden dönenin) katli vaciptir” ifadesi ile belirtilen bu hüküm, Müslüman ailede doğup, sonradan “kâfir” olan herkes için geçerlidir. Yani Türkiye’deki herhangi bir kişinin dinsiz olması halinde Sünni mezheplere göre öldürülmesi gerekir. Ayrıca Hanefi mezhebine göre namaz zorla kıldırılır, oruç zorla tutturulur. Namaz kılmayan dövülür ve kılmaya başlayana kadar hapsedilir. Diğer 3 Sünni mezhepte namaz kılmayı reddeden öldürülür. Ayrıca Sünni kaynaklara göre kişinin kâfir olması çok kolaydır. Örneğin “Kadın ile erkek el sıkışamaz”, “Kadın tek başına 90 km den uzağa gidemez”, “Kadın erkeğin cerahat kaplı vücudunu yalayarak temizlese de erkeğin hakkını ödeyemez” gibi hükümlerin veya bunlarla ilgili hadislerin herhangi birinin saçma olduğunu söyleyen de Sünni mezheplere göre “kâfir” olur. Eğer bir Müslüman, bir alimi beğenmeyip ona “alimcik” derse, kitapları çok itibar görmüş bazı Ehli Sünnet din bilginlerine göre bu kişi kafirdir (Bakınız Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi, Ehli Sünnet İtikadı). Yani Sünni olmayı İslam’ın bir şartı olarak gören bir kişi, bu görüşünde tutarlıysa, Türkiye’nin çok büyük bir kısmının dinden çıktığı için öldürülmesi gerktiğini de savunmak zorundadır! Dini anlamada yöntem çok önemlidir. Eğer Sünni mezhepler adına ortaya konan görüşleri savunuyorsanız, sırf Müslüman olmadığı için birçok kişinin öldürülmesini meşru gören terör örgütlerine nasıl kızarsınız? Bu örgütler, kendi terörlerini meşrulaştıracak birçok izahı Sünni kaynaklardan, hadis kitaplarından bulmaktadırlar. İnsanların ne kadar kolay kafir ilan edilebildiğini ve sonra öldürülmesine karar verilebildiğini şu olaydan anlayabiliriz:
“KABAK SEVMİYORUM” DİYENİN KELLESİ GİDER
Ebu Yusuf, Hanefi mezhebinin 3 kurucusundan biridir ve Ebu Hanife’den sonra ikinci en önemli kişisidir. Bir gün Ebu Yusuf “Peygamberimiz kabak severdi” der. Bu lafı söylediği ortamda bulunan bir kişi, bu lafın üstüne “Ben kabak sevmiyorum” der. Ebu Yusuf “Peygamber’in sünneti olan bir şeyi sevmeyen Peygamber’e karşı gelmiş olur, Peygamber’e karşı gelen Allah’a karşı gelmiş olur” der. Allah’a karşı gelen kâfirliğe dönmüş olacağı için Ebu Yusuf bu şahsın kellesinin kesilmesi için muşamba ve kılıç ister. “Kabak sevmiyorum” izahına tövbe eden adam kellesini zor kurtarır. Bu olay Hanefi mezhebini savunan kitaplarda, Ebu Yusuf’un dini konularda ne kadar titiz olduğuna delil olarak anlatılır (Bakınız Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi, Ehli Sünnet İtikadı, s. 80).Diyanet İşleri, eğer bir kurucusunun “Kabak sevmem” diyen kişinin öldürülmesini dinen gerekli gördüğü bir mezhebi doğru buluyorsa, kendi içinde tutarlı kalarak, terör örgütlerini nasıl hatalı bulacaktır? Eğer dini anlamada yönteminiz, Hanefi mezhebi adına ortaya konan hükümleri dinin mutlak hükümleri olarak görmekse, o zaman tüm bu izahları savunmak zorundasınız. Bizim yöntemimiz belli; biz, din Kuran’a eşittir, Kuran dinin tek kaynağıdır diyoruz. O yüzden bu yöntemimize dayanarak Kuran’da geçmeyen ve Kuran’a aykırı olan Sünnilik adına ortaya konmuş tüm bu izahlara karşı çıkıyoruz. Sizin yönteminiz ne? Örneğin Hanefi mezhebine göre dinden dönenlerin -mürtedlerin- öldürülmesi gerektiğini de açıklamanız gerekmez mi? Yöntemsiz, keyfi yaklaşımlarla din anlaşılır mı? Dini yöntemsiz şekilde açıklamaya kalkmak kendi görüşünü, gelenekleri, siyasal çıkarları dinselleştirmek değil de nedir?
Diyanet İşleri’ndeki çalışanların çok büyük çoğunluğu -tahminimizce- teröre karşıdır. Fakat Sünniliğin kaynak kitaplarının, dinden dönenlerin veya namaz kılmayanların öldürülmesini gerektirdiği de gerçektir. İslam adına yapılan birçok şiddet eyleminde bu tip uydurmaların önemli bir rolü olmuştur. Siz ne kadar iyi niyetli olursanız olun, savunduğunuz sistemi objektif olarak değerlendirmek ve tutarlı bir şekilde ortaya koymak zorundasınız.