KURAN’DAN SORULARIN ÇÖZÜMLERİNE ÖRNEKLER

KURAN’DAN BİR KONUYU ANLAMADA PRENSİPLER

 

1•    Kuran’ın dinin tek kaynağı olduğu yani “Din = Kuran” olduğu unutulmamalıdır. Kuran’ın Allah kelamı olduğu ve bizim dini anlamamız için indirildiği sürekli aklımızda tutulmalıdır.

2•    Meseleler, Kuran’ın bütünlüğü içinde düşünülmeli ve çözümlenmelidir. Bir konuyla ilgili Kuran’da geçen ne kadar ayet varsa, o ayetler önceleri ve sonralarıyla ele alınmalıdırlar. (Kuran’ın bir kısmını kabul, bir kısmını inkâr; Kuran’ı inkârdır.) Kuran’ın bir yerinde geçen bir konunun, bir fikrin Kuran’ın başka bir yerinde geçen bir ifadeyle çelişmeyeceğini de unutmayalım.

3•    Kuran’da yer almayan bir konunun, dinde de yer almadığı anlaşılmalıdır. Bu prensibi uygulayınca dine ilavelerin % 90’dan fazlasından kurtuluruz. (Bu maddenin öneminden dolayı bu konuyu 39. bölümde bir daha özel olarak inceleyeceğiz.) Kuran’da yasaklanmayan bir şeyin helal olduğu, ayrıca bu şeyin helal olması için ilave bir izaha gerek olmadığını unutmayalım.

4•    Bazı konulardaki dini ilavelerin Kuran ayetlerinin çekiştirilmesi ile yapıldığını unutmamalıyız. Şüpheli bir konuyla karşılaştığımızda; Kuran’ın orijinalinin Arapça olduğunu bilmeli ve konuyu iyi bir şekilde Arapça bilip, samimi bir şekilde Kuran’a yaklaşanlarla çözmeliyiz. Eğer onların samimiyet ve yaklaşımından şüphelenirseniz, incelenen noktaları birbirinden bağımsız ayrı kişilere gösterip kontrol edebilirsiniz. (Kişilerin samimiyetinde en önemli gösterge, Kuran’ın dinin tek kaynağı olduğunu kabul edip etmedikleridir. Bu görüşü kabul etmeyenler, mezheplerinin görüşünü Kuran’a mal etmeye çalışabilirler.) Bu çalışma yapılırken, kilit kelimenin ve kavramın, Kuran’ın tümünde nasıl kullanıldığını ve Kuran’ın indiği dönemde nasıl anlaşıldığını inceleyerek en iyi şekilde çözüme ulaşabileceğimizi unutmamalıyız.

5•    Kuran’ı anlamaya çalışırken, aklın ve vicdanın en önemli yardımcılarımız; gelenek, görenek, çoğunluğun kabulleri, çevre baskısı gibi aklı ve vicdanı ipotek altına alıp gereğince kullandırmayan unsurların Kuran’la aramızda en önemli engeller olduğunu unutmamalıyız.

Bu temel prensiplerimizi hatırladıktan sonra örnek 10 soruya geçip Kuran’dan bir meseleyi nasıl anlayacağımızı örneklendirmeye çalışalım:

 

1) KABİR AZABI VAR MI?

1. SORU: Öldükten sonra kabir azabı ve kabirde sorgu var mı?

1. ÇÖZÜM: Kuran’ı incelediğimizde, öldükten sonraki yeniden dirilişi, ahiretteki sorguyu, cennet ve cehennemi apaçık anlatan yüzlerce ayetin varlığına tanıklık ederiz. Buna karşılık öldükten sonra kabirde sorguya çekileceğimizi ve kabirlerde bir mükâfat veya cezanın olduğunu açıkça anlatan tek bir ayet bile yoktur. Kuran’da “dünya hayatı” ve “ahiret hayatı” diye birçok yerde bahis varken “kabir hayatı” diye bir bahis yoktur. Ayrıca ahiretteki yeniden diriltiliş, bu dünya hayatının devamı diye anlatılır, ahirette diriltilenlerin bu dünyada çok kısa kaldıklarını zannetmeleri aktarılır ama arada bir kabir yaşantısı olacağı aktarılmaz.

 

2) AYBAŞILI KADIN KURAN OKUYABİLİR Mİ?

2. SORU: Kadın, aybaşı durumunda nelere dikkat etmelidir? Aybaşılı kadın Kuran okuyabilir mi, namaz kılabilir mi, oruç tutabilir mi?

Aybaşılı kadının ve kadının bu döneminde erkeğin nelere dikkat etmesi gerektiği Kuran’da sadece tek bir ayette geçer. Yani bu ayetle aybaşı durumunda nelere dikkat edilmesi gerektiği anlaşılır, geri kalan konular için aybaşılı olma bir ayrıcalık getirmez.

 

Sana kadınların aybaşı halini sorarlar. De ki; “O bir rahatsızlıktır.” Aybaşı halinde kadınlardan ayrılın ve temizlenmelerine kadar sakın onlara yaklaşmayın. Temizlendiklerinde Allah’ın size emrettiği yerden onlara gidin. Şüphesiz Allah tevbe edenleri sever, temizlenenleri de sever.

2-Bakara Suresi 222

 

Görüldüğü gibi Allah’ın aybaşı durumu için getirdiği yegâne yasak cinsellik yasağıdır. Allah aybaşı durumunda Kuran okumama, namaz kılmama, oruç tutmama gibi yasakları getirmez. Kadının aybaşılı iken camiye girmesine de, Kuran okumasına da bir engel yoktur. Allah, aybaşı hakkındaki sorulara bu dönem içinde cinsel ilişki yasağı getirerek cevap vermiştir. Eğer namaz kılınmaması da aybaşı halinde gerekli olsaydı, Allah neden bunu belirtmesin? Cinsel ilişki yasağı her gün kılınan namazdan daha mı önemlidir? Kuran okuyup Allah’ın emirlerini, yasaklarını öğrenecek kadın, yaşamının yaklaşık 1/6’ya yakın süresinde bu hakkından mahrum edilmiş, din adına dinden, Allah’ın yerine konuşanlar yüzünden Allah’tan uzaklaştırılmıştır.

 

3) SİGARANIN HÜKMÜ NEDİR?

3. SORU: Sigara haram mıdır? Yoksa mekruh mudur?

3. ÇÖZÜM: Kuran’ı incelediğimizde sigara diye bir maddeye de, sigaraya benzer bir şeye de rastlamayız. Kuran’da haramlar dışında mekruhlar kategorisi diye ayrı bir liste de yoktur. “Sağlığa zararlı olan haramdır” diye Kuran’ın koyduğu bir prensip de yoktur. Eğer böyle bir prensip olsaydı; kiloları ortalamadan fazla olanların yağlı ve çok yemesi, kolesterolü yüksek olanların kırmızı et yemesi, herkesin kola gibi asitli içecekler içmesi, yatmadan hemen önce yemek yememiz gibi sağlığa zararlı olduğu söylenen yiyecekler ve yeme şekilleri de haram olacaktı. Hatta birçok beslenme uzmanına göre zararlı olan rafine olmuş beyaz şeker ve beyaz ekmek de “haramlar” listesinde yer alacaktı. Yani “Sağlığa zararlı olan her şey haramdır” diye, bir prensip dinde olsaydı, din çok zor bir yapıya bürünecekti. Allah ne indirdiğini bilmektedir. Allah kulları için kolaylık istemiş, dini kolay kılmıştır. Dinin bir bölümü, emri ve yasağı olan her şey bizim sorumlu tutulacağımız alandır. Din içi alanda olduğu gibi, din dışı alanlarda da (Kuran’da belirtilmemiş alanlarda) aklı kullanmak bizi en iyi sonuca ulaştıracaktır. Buna göre sigara içenler aklını kullanıp ne yapacağına karar verecektir. Ayrıca Kuran’ın genel prensiplerinden “israf etmeme” de davranışlarda göz önünde bulundurulması gerekli bir prensiptir fakat bu prensibi birilerinin kendince yorumlayıp kendi yorumlarını evrensel dini bir hüküm gibi sunması kabul edilemez.

 

4) HURİLER CİNSEL PARTNER Mİ?

4. SORU: Hurilerle ahirette cinsel ilişkiye girilecek mi?

4. ÇÖZÜM: Kuran’da ahirette hurilerin, gılmanların, vildanların varlığından bahsedilir. Ama bunların ahirette ne yapacaklarıyla ilgili detaylı bir anlatım yoktur. Hurilerle cinsel ilişki yaşanacağına veya yaşanmayacağına dair açık bir ifade yoktur. Cennete gidenlerin mutluluğu, cehenneme gidenlerin pişmanlığı Kuran ayetlerinde apaçık anlatılmaktadır ama ahiret yaşamıyla ilgili detayları anlamamız ancak ahirette onlarla karşılaşmakla mümkün olacaktır. Hurilerle cinsellik yaşanacağına dair anlatımlar hadisler aracılığıyla aktarılmıştır, Kuran’da aktarılmayan bu konuyla ilgili iddialarda bulunmamak gerekir.

 

5) KİMLERLE EVLENİLEBİLİR?

 

5. SORU: Müslüman bir kişi kimlerle evlenebilir?

5. ÇÖZÜM: Bu konuda tam bir anlayışa sahip olmak için “Kuran’ın bütünlüğü içinde Kuran’ı anlama” prensibini hatırlamalı ve bu konuyu öyle çözmeliyiz. İlk olarak Allah’a ortak koşanlarla evlenmenin haram olduğunu bilmeliyiz. (Materyalistler, ateistler Allah’a maddeyi ortak koştukları, yaratılışı tesadüflere bağlayıp Allah’ın sıfatlarını maddeye verdikleri için ortak koşanlar sınıfındadırlar.) İlgili Kuran ayeti şöyledir:

 

Ortak koşan kadınları iman edinceye kadar nikâhlamayın, özgürlüğünden yoksun inanan bir kadın, hoşunuza gitse de ortak koşan bir kadından daha hayırlıdır. Ortak koşan erkekleri de inanıncaya kadar nikâhlamayın, özgürlüğünden yoksun inanan bir adam, hoşunuza gitse de ortak koşan bir erkekten daha hayırlıdır.

2-Bakara Suresi 221

 

Ayrıca Müslüman bir erkek ve kadın, nikâhsız ilişkiler yaşayan birisiyle evlenemez:

Zina eden erkek, zina eden ya da ortak koşucu olan bir kadından başkasını nikâhlayamaz. Zina eden bir kadını da, zina eden ya da ortak koşucu olan bir erkekten başkası nikâhlayamaz. Bu inananlara haram kılınmıştır.

24-Nur Suresi 3

 

Bunun dışında evlenilmesi haram olan durumlar da Kuran’da belirtilir:

 

22- Geçmişte kalanlar hariç, babalarınızın nikâhlamış olduğu kadınlarla evlenmeyin. Böyle bir şey, açık bir edepsizlik, nefret gerektiren bir kötülüktür. Çirkin bir yoldur bu.
23- Sizlere şunlar haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kızkardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşlerinizin kızları, kız kardeşlerinizin kızları, süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz, kadınlarınızın anneleri ve kendileriyle birleştiğiniz hanımlardan doğmuş koruyuculuğunuzda olan üvey kızlarınız -eğer anneleriyle birleşmemişseniz size bir günah yoktur- soyunuzdan olan oğullarınızın eşleri ve iki kız kardeşi bir arada almanız. Ancak geçen geçmiştir. Şüphesiz Allah bağışlayandır, esirgeyendir.
24- … kadınlardan evli olanlar da…

4-Nisa Suresi 22-24

 

Yukarıdaki tüm ayetleri incelersek, Nisa Suresi’nden özel bazı durumlar, akrabalık bağı ve evli olma sebebiyle kimlerle evlenemeyeceğimizi anlarız. Nur Suresi’nden zinaya devam edenlerle evlenemeyeceğimizi, Bakara Suresi’nden de Allah’a ortak koşanlarla evlenemeyeceğimizi öğreniriz. Bunların dışındaki insanlarla evlenebiliriz. Maide Suresi 5. ayetten Ehli Kitap olan Yahudi ve Hıristiyanlarla evliliğin helal olduğunu anlarız. Kuran’ı bir bütün olarak anlama prensibinin önemini bu ayetlerin incelemesinden anlayabiliriz. Yukarıdaki ayetlerin bir kısmını, örneğin Nisa Suresi’ni okuyan fakat Bakara Suresi’ni okumayan birisi, ateist biriyle evlenebileceğini düşünebilir. Oysa Kuran’a bütün olarak bakan bir kişi, ilgili konuya ait tüm ayetleri inceler. Bu örneğimize göre Bakara Suresi’nde konuyla ilgili ayet vardır. Bakara Suresi de okunup ilgili ayet de değerlendirilir, böylece ateistlerle evlenmenin haram olduğu da anlaşılır.

6) ANNE VE BABANIN MİRASTAN PAYI NEDİR?

 

6. SORU: Dinimize göre anne ve baba mirastan pay alır mı? Alıyorlarsa ne kadar alırlar?

6. ÇÖZÜM: Kuran’ı incelediğimizde mirasta esas olanın vasiyet olduğunu anlarız. Öncelikle vasiyetin dağıtılması ve borçların ödenmesi gerekmektedir. Kuran’da vasiyet ve borç dışında kalanların nasıl dağıtılacağı da geçer. Anne babaya da bu paylaşımda pay düşer. Anne babaya düşen pay ayette şöyle geçer:

 

… çocuğu varsa geride bıraktıklarının altıda biri annenin, altıda biri de babasınındır. Çocuğu olmayan mirasçının, anne babası varsa annesinin hissesi üçte birdir. Eğer kardeşleri varsa o zaman annesine düşen altıda birdir ki bu yapılan vasiyet ve ödenen borçtan sonra arta kalan içindir.

4-Nisa Suresi 11

 

Görüldüğü gibi anne ve babaya 1/6 oranında miras düşer.

 

7) SAVAŞI BAŞLATMAYAN GAYRİ-MÜSLİM DEVLETLERE SAVAŞ AÇILABİR Mİ?

7. SORU: Savaşı başlatmayan gayri-Müslim devletlere karşı savaş açma izni verilmiş midir?

7. ÇÖZÜM: Kuran’daki birçok ayetten, savaşı açmayan devletlere karşı, ister ateist ister Ehli Kitap olsun savaşma izni verilmediği anlaşılmaktadır. Kuran’daki savaşma izinleri karşı tarafın savaşı başlatması sebebiyle verilmiştir. Bunları şu ayetlerden anlıyoruz:

 

Kendilerine zulmedilmesi dolayısıyla, onlara karşı savaş açılanlara savaşma izni verildi. Şüphesiz Allah, onlara yardım etmeye güç yetirendir.

22-Hac Suresi 39

12- Ve eğer antlaşmalardan sonra, yine yeminlerini bozarlarsa ve dininize hınç besleyip saldırırlarsa, bu durumda küfrün önderleri ile çarpışın. Çünkü onlar, yeminleri olmayan kimselerdir; belki cayarlar.
13- Yeminlerini bozan, elçiyi yurdundan sürmeye çabalayan ve sizinle ilk defa savaşa başlayan bir topluluk ile savaşmaz mısınız? Korkuyor musunuz onlardan? Eğer inanıyorsanız, kendisinden korkmanıza Allah daha layıktır.
9-Tevbe Suresi 12, 13

Kuran karşı taraf savaş açmadan savaş izni vermediği gibi, eğer karşı taraf savaşı başlattıktan sonra savaşmaktan vazgeçip barışa yanaşırsa savaşı sürdürmekte ısrarcı olmaya da onay vermez. Bunu ise şu Kuran ayetinden anlıyoruz:

Eğer onlar barışa eğilim gösterirlerse, sen de ona eğilim göster ve Allah’a tevekkül et.
8-Enfal Suresi 61

8) DEVLET, NAMAZDA ZORLAMA YAPABİLİR Mİ?

8. SORU: İslam devletleri olduklarını iddia eden bazı devletler namaz, oruç gibi ibadetleri zorla yaptırıyorlar. Dinde bu gerçekten böyle midir?
8. ÇÖZÜM: Bu meselenin çözümü için de Kuran’a yönelmeliyiz. Kuran’da namaz kılmanın, oruç tutmanın emredilmesine rağmen oruç tutmayana, namaz kılmayana dünyada hiçbir ceza öngörülmez. Bu şahısların hesabı ahirete kalmıştır. “İslam devleti” olduklarını iddia eden bu devletlere gelince; aslında bu devletler mezheplerin, geleneklerin devletleridirler. Kuran, dinde zorlama olmadığını söyler. Din adına zorlama yapmaya kalkanlar en başta dinin kendisi ile çelişirler. Böyle bir zorlama gerekliydi de, neden o zaman Kuran’da “Dinde zorlama yoktur” denilmektedir?

Dinde zorlama yoktur.

2-Bakara Suresi 256

21-Artık sen hatırlat. Çünkü sen bir hatırlatıcısın.
22-Üzerlerine bir despot değilsin.
88-Gaşiye Suresi 21, 22

9) GÜZEL AHLAK DİNİN BİR PARÇASI MIDIR?

 

9.SORU: Güzel ahlak dinden bağımsız, ayrı bir olay mıdır? Yoksa dinin bir parçası mıdır? Eğer dinin bir parçasıysa, örneğin ahde vefanın, emaneti korumanın dinle bir ilgisi var mıdır?

9. ÇÖZÜM: Kuran’ı okuyan herkes güzel ahlakın, tıpkı namaz ve oruç gibi dinin bir öğesi olduğunu anlayabilir. Cömertlik, tevazu, cesaret gibi birçok güzel ahlak öğeleri Kuran’da geçmektedir. Din, sadece şekli ibadetlerden veya iman esaslarından oluşmaz. Güzel ahlakın, Kuran’da tarif edilen öğeleri de dinin ta kendisidir. Her konuda olduğu gibi bu konuda da dinin tek kaynağı Kuran’dır. Peygamberimiz ahlakı “Kuran ahlakı” olan en güzel örnek olmuştur. Allah’ın bizden istediği ahlakı öğrenmemiz için Kuran’ı iyice okumalıyız. Toplumun gelenekleri, çoğu zaman “dini ahlak” olarak sunulabilmektedir. Dinin bir bölümü olan ahlak ile geleneğin, zamanın şartlarının oluşturduğu ahlakın ayırt edilmesi için de Kuran’a başvurmamız gereklidir. Kuran’da tarif edilen ahlak dindendir; bunun dışındakiler dinin dışındadır. Örnek olarak soruda geçen ahde vefa ve emaneti koruma konusunu ele alalım. Kuran’ı açıp bu konuyla ilgili bir ayet olup olmadığını incelediğimizde, bu konuyla ilgili birçok ayet görürüz; böylece ahde vefanın ve emaneti korumanın, dinin bir gereği olan güzel ahlaki davranışlardan olduğunu anlarız:

 

Onlar emanetlerine ve ahitlerine riayet edenlerdir.

23-Müminun Suresi 8

 

Ahde vefa gösterin. Çünkü ahid bir sorumluluktur.

17-İsra Suresi 34

… böyleleri sözleştiklerinde ahitlerine vefalıdırlar; zorluk, şiddet ve sıkıntı zamanında da sabırlıdırlar. İşte bunlar özü sözü doğru olanlar ve korunup sakınanlardır.
2-Bakara Suresi 177

10) CENNET SONSUZ MU?

 

10. SORU: Cennette yaşam sonsuz mudur? Dinin bu konudaki açıklaması nedir?

10. ÇÖZÜM: Dinin tüm konuları gibi, cennet ve cehennem ile ilgili konular da Allah’ın kitabına başvurularak anlaşılır. Kuran’ı okuyan her kişi cennetin sonsuz bir yerleşim yeri olduğunu, burada ölümün olmadığını anlar:

 

İman edip salih amellerde bulunanları, altlarından ırmaklar akan, içinde sonsuza kadar kalacakları cennetlere koyacağız.

4-Nisa Suresi 57

Sürekli kalacaklardır orada. Çıkmak istemeyeceklerdir oradan.

18-Kehf Suresi 108

 

15- De ki: “Bu mu daha hayırlı, yoksa sakınanlara vadedilen sonsuzluk cenneti mi? Ki onlar için bir mükâfat ve son durak yeridir.
16- İçinde ebedi kalıcılar olarak her diledikleri onlarındır. Bu Rabbinin üzerine aldığı, istenen bir vaattir.

25-Furkan Suresi 15, 16

Kitabımızın birçok yerinde, dini konularda Kuran’a gidilince meselelerin nasıl çözüleceğinin örnekleri vardır. Kitabımızın bu bölümünde 10 ilave örnekle bu konuyu pekiştirmeyi, dinle ilgili sorulara yalnız Kuran’la nasıl cevap verilmesi gerektiğini örneklendirmeye çalıştık. Görüldüğü gibi uygulamalardan bakış açısına, Allah’ı tanımadan cennet ve cehennem ile ilgili bilgilere, yönetimden ahlaka kadar dini alanın hepsi sadece ve sadece Kuran’ın tekelindedir.

Biz bu kitabı sana, her şeyin açıklayıcısı, bir doğruya iletici, bir rahmet, Müslümanlara bir müjde olarak indirdik.

16-Nahl Suresi 89